Τι συμβαίνει στην Αμερική;

Οσο κι αν το δυσβάσταχτο βάρος της κρίσης μας ωθεί στην ομφαλοσκόπηση, οι περισσότεροι έχουμε αντιληφθεί ότι κάτι ιστορικά κρίσιμο συμβαίνει στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής.

Είναι ίσως η πρώτη φορά που γίνονται ορατά τόσο ο κατακερματισμός της αμερικανικής κοινωνίας όσο και η βαθιά ριζοσπαστικοποίηση μεγάλων τμημάτων της είτε προς τα αριστερά (βλέπε φαινόμενο Μπέρνι Σάντερς) είτε προς τα δεξιά (βλέπε Ντόναλντ Τραμπ) με ταυτόχρονη αναζωπύρωση του φυλετικού προβλήματος αλλά και εκείνου των μεγάλων οικονομικών ανισοτήτων.

Οι ΗΠΑ από ένα καζάνι που ενοποιεί διαφορετικές εθνότητες και φυλές δημιουργώντας από τα τέλη του 19ου αιώνα το «Αμερικανικό Ονειρο» σχεδόν όπως το είχε προβλέψει ο Alexis de Tocqueville στο βιβλίο του “Democracy in America” (1835), μεταμορφώθηκαν σε ένα καζάνι που κοχλάζει κι είναι έτοιμο να εκραγεί την ίδια στιγμή που διέρχονται μια άνευ προηγουμένου κρίση αντιπροσώπευσης.

Κύρια ένδειξη αυτής της κρίσης είναι η ανάδειξη δύο υποψήφιων προέδρων για τις εκλογές του Νοεμβρίου, τους οποίους δεν τους θέλουν ούτε τα ίδια τους τα κόμματα. Και για να είμαστε πιο ακριβείς: τον μεν ένα, τον Ντόναλντ Τραμπ, δεν τον θέλει το κόμμα του, το Ρεπουμπλικανικό, την δεν άλλη, την Χίλαρι Κλίντον δεν την θέλουν οι ψηφοφόροι του δικού της κόμματος, των Δημοκρατικών.

Ο μεν πρώτος κέρδισε την υποψηφιότητα δια εφόδου ρίχνοντας εκατομμύρια δολάρια στην προεκλογική του εκστρατεία και χρησιμοποιώντας έναν παραληρηματικό λόγο που φαντάζει αντισυστημικός. Η δε Κλίντον επικράτησε του Μπένι Σάντερς χάρη στον τρόπο ανάδειξης υποψηφίων που επιτρέπει να παίζεις με σημαδεμένη τράπουλα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, οι αμερικανοί πολίτες να πρέπει να επιλέξουν τον/την λιγότερο κακό και όχι εκείνον/η που πιστεύουν ότι μπορεί να τους οδηγήσει σε μία καλύτερη, επόμενη ημέρα.

Τα ερωτήματα είναι ανοιχτά. Τι θα κάνουν οι ρεπουμπλικανοί ψηφοφόροι που δεν πάει το χέρι τους να ψηφίσουν τον αμερικανό …Πέπε Γκρίλο; Κι από την άλλη, τι θα ψηφίσουν τα εκατομμύρια οπαδών του Σάντερς που δεν θέλουν να βλέπουν ούτε ζωγραφιστή την Χίλαρι;
Το πιο πιθανό είναι και οι μεν και οι δε να μην πάνε καν να ψηφίσουν τον Νοέμβριο. Αν συμβεί κάτι τέτοιο, τότε πολλοί αναλυτές προβλέπουν την επικράτηση του Τραμπ και την αρχή μια μεγάλης περιπέτειας τόσο για τις ίδιες τις ΗΠΑ όσο και για ολόκληρο τον πλανήτη.

Ας μην μπούμε όμως στο χώρο των προβλέψεων για την ημέρα μετά τις εκλογές κι ας δούμε πως φτάσαμε μέχρι εδώ με την κατάρρευση, ουσιαστικά, του δικομματισμού. Για να βρούμε τα αίτια αυτής της κατάρρευσης θα πρέπει να ανατρέξουμε στο τι ήταν αυτό που το συντηρούσε.

Όπως έχει γράψει ο Ρίτσαρντ Χόφσταντερ στο βιβλίο του «The American Political Tradition», στα μέσα του 20ου αιώνα, «η εμβέλεια του οράματος των βασικών διεκδικητών των δύο μεγάλων κομμάτων περιοριζόταν ανέκαθεν από την ιδιοκτησία και τις επιχειρήσεις… Ενστερνίζονταν τις οικονομικές αρετές της καπιταλιστικής κουλτούρας ως δεδομένες ιδιότητες του ανθρώπου… Η κουλτούρα αυτή υπήρξε έντονα πατριωτική…».

Η Αμερική δεν υπήρξε ποτέ η χώρα των ίσων ευκαιριών όμως ήταν αυτός ακριβός ο παράξενος πατριωτισμός που δεν συντηρούσε απλώς τον δικομματισμό και την ομαλή εναλλαγή στην εξουσία Ρεπουμπλικάνων και Δημοκρατικών χωρίς κλυδωνισμούς, αλλά αποτελούσε ταυτόχρονα τη συγκολλητική ουσία της κοινωνίας καθώς ήταν το ίδιο όραμα που ενστερνίζονταν ο Ροκφέλερ και ο μεξικανός παράνομος μετανάστης, ο λευκός τραπεζικός υπάλληλος και ο μαύρος εργάτης, ο φάρμερ του Τέξας και ο Ελληνας εστιάτορας του Μίσιγκαν, ο κάθε αμερικανός πολίτης ανεξαρτήτου καταγωγής, φύλου ή φυλής και οικονομικού ή εκπαιδευτικού επιπέδου. Μπορεί όλοι αυτοί να μην πήγαιναν καθόλου ή να πήγαιναν χωρίς ενθουσιασμό, εδώ και πολλές δεκαετίες, στις κάλπες όμως το όραμα έμενε ζωντανό αποσοβώντας κάθε ενδεχόμενο κίνδυνο και καταπνίγοντας, τις περισσότερες (αλλά όχι όλες) φορές την όποια διάθεση για εξέγερση.

Το παράδοξο (;) είναι ότι η εξαγωγή αυτού του οράματος σε ολόκληρο τον πλανήτη ως το «Δόγμα της Παγκοσμιοποίησης» σήμανε και την αρχή της αντίστροφης μέτρησης για το ίδιο μέσα στις ΗΠΑ. Ο ψυχροπολεμικός ανταγωνισμός με τη Σοβιετική Ενωση έδωσε τη θέση του στον πολύ πιο οδυνηρό ανταγωνισμό της αμερικανικής οικονομικής ελίτ με τις αντίστοιχες άλλων προηγμένων κρατών που πλέον διεκδικούσαν μεγαλύτερα κομμάτια του παγκόσμιου πλούτου. Κάποιος θα έπρεπε να πληρώσει αυτό το τίμημα κι αυτός δεν ήταν άλλος από τη μεσαία τάξη που θα έπρεπε να κατεβάσει τον πήχη του βιωτικού της επιπέδου και ταυτόχρονα συρρικνωθεί όσο γίνεται περισσότερο. Δικαιώματα που είτε κατακτήθηκαν είτε χαρίστηκαν για λόγους κοινωνικής ισορροπίας και ειρήνης, πάρθηκαν πίσω. Το όραμα άρχισε να ξεθωριάζει για να θολώσει εντελώς με το κραχ του 2008. Η κατάρρευση της Λίμαν Μπράδερς ράγισε μια για πάντα το «Αμερικάνικο Ονειρο».

Η συνήθως σιωπηρή μεσαία τάξη μπορεί, όσο τα πράγματα πήγαιναν καλά, να ανεχόταν να την κοροϊδεύει το πολιτικό κατεστημένο και τα ελεγχόμενα ΜΜΕ μπροστά στα μούτρα της, να έβαζε νερό στο κρασί της μαθαίνοντας για σκάνδαλα και αυθαιρεσίες, όταν όμως άρχισε να βιώνει την οικονομική ανασφάλεια, τον φόβο της ανεργίας, την επιδείνωση του περιβάλλοντος, την αποδιοργάνωση των οικογενειακών και κοινοτικών δεσμών, την κουλτούρα της βίας, τότε είτε ρηγματώνεται είτε ριζοσπαστικοποιείται και εξεγείρεται. Ο «άρτος και τα θεάματα» δεν είναι αρκετά για να συγκρατήσουν την οργή που θέλει να βρει διέξοδο.

Διαφορετικές, μικρές ή μεγαλύτερες κοινωνικές ομάδες στρέφονται η μία κατά της άλλης. Ο πυροβολισμός και η δολοφονία ενός μαύρου εφήβου πυροδοτεί εξεγέρσεις. Ακολουθούν εκτελέσεις αστυνομικών. Η εσωτερική βία τροφοδοτείται από την απειλή της εισαγόμενης, ισλαμιστικής βίας αλλά και ημίτρελων ή θεότρελων που αρπάζουν ένα ούζι και αιματοκυλούν κολλέγια και πολυκαταστήματα. Πράγματα που ζούμε εδώ και λίγα χρόνια και που ούτε η πολιτοφυλακή ούτε η CIA και το FBI μπορούν να αποτρέψουν αποτελεσματικά.
Ταυτόχρονα, ένα μεγάλο κομμάτι της μεσαίας τάξης στρέφεται σε πιο ριζοσπαστικές εκφράσεις όπως αυτή του Τραμπ προς τα δεξιά ή του Σαντερς προς τα αριστερά, όπως είπαμε παραπάνω, ως απάντηση στο ανίκανο κατεστημένο που τους επιδεινώνει τη ζωή και κλείνει κάθε προοπτική για το μέλλον. Ένα άλλο κομμάτι, κυρίως των μαύρων, γεννάει κινήματα όπως το Black Lives Matter με πρόγραμμα διεκδίκησης δικαιωμάτων όχι μόνο πολιτικών αλλά και οικονομικών.

Η αποτροπή της ύφεσης από την κυβέρνηση Ομπάμα ήταν ο μισός μόνο δρόμος προς την επίλυση του αμερικανικού προβλήματος. Η στασιμότητα της οικονομίας είναι εξίσου επικίνδυνη. Τολμώντας έναν παραλληλισμό, ας θυμηθούμε ότι η περίοδος πριν την κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης, ιστορικά ονομάστηκε περίοδος της «Μεγάλης Στασιμότητας». Ο (αν)ύπαρκτος σοσιαλισμός δεν την άντεξε, σε συνδυασμό με την οικονομική πολιορκία από τη Δύση, σκόρπισε σε κομμάτια και θρύψαλα.

Αραγε ο (αν)ύπαρκτος καπιταλισμός θα αποδειχθεί πιο ανθεκτικός; Κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά. Οι πιθανότητες και η Ιστορία δεν είναι όμως πλέον με το μέρος του. Και κυρίως δεν είναι με το μέρος του οι μεσαίες τάξεις, τόσο των ΗΠΑ όσο και ολόκληρου του κόσμου.
Ας σταματήσουμε να ομφαλοσκοπούμε για το αν ο Τσίπρας θα κάνει ή δεν θα κάνει εκλογές και πότε. Πέρα από την κρίση που βιώνουμε ατομικά και ως χώρα κάτι πολύ μεγάλο βρίσκεται σε εξέλιξη εκεί έξω. Και μας αφορά όλους!

- See more at: http://www.matrix24.gr/2016/08/ti-simveni-stin-ameriki/#sthash.A6w55CGK.dpuf