Αφιέρωμα της LE SOIR στην ελληνική κρίση - 5 Νοεμβρίου 2009: Η Ελλάδα έκανε βουτιά

«5 Νοεμβρίου 2009: Η Ελλάδα έκανε βουτιά»

«Η ημέρα όπου η Ελλάδα παραδέχεται ότι δεν ελέγχει πλέον τον προϋπολογισμό της». 

Αποσπάσματα

«Σε κανέναν δεν αρέσει να είναι αγγελιοφόρος  κακών ειδήσεων». Στην Ελλάδα, ακόμη λιγότερο από ότι αλλού. Ο Ανδρέας Γεωργίου πρέπει να σκέφτηκε το στίχο αυτόν της Αντιγόνης, στην περίφημη τραγωδία του Σοφοκλή. Είναι επικεφαλής, τότε, της νέας Στατιστικής Υπηρεσίας EΛΣΤΑΤ. Και να που τώρα κατηγορείται από τη Δικαιοσύνη  της χώρας του για υπερβολικό 'φούσκωμα' του δημοσιονομικού ελλείμματος για το έτος 2009 (το Νοέμβριο του 2010, η ΕΛΣΤΑΤ είχε ορίσει, σε συμφωνία με τη Eurostat -την Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία- το ελληνικό δημοσιονομικό έλλειμμα στο 15,9% του ΑΕΠ). Κατηγορείται λοιπόν για συνεργία με το ΔΝΤ και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με σκοπό να εξαναγκάσουν τη χώρα να υιοθετήσει πολύ αυστηρά μέτρα λιτότητας. 

 

Η ενοχοποίηση του Ανδρέα Γεωργίου, στα τέλη του 2012, έφερε την Ευρώπη σε σύγχυση. Το πρώην αυτό στέλεχος του ΔΝΤ, τον οποίο κάλεσε η χώρα του, ώστε να ξαναβάλει τάξη στα ελληνικά στατιστικά στοιχεία, χαίρει μεγάλης εκτίμησης και η φερεγγυότητα των ελληνικών στατιστικών στοιχείων ενισχύθηκε κατά τη διάρκεια της θητείας του.

Σε σημείο που αυτή η κατηγορία προκάλεσε, σπανιότατο γεγονός, τη δημοσίευση ανοιχτής επιστολής του διευθυντή της Eurostat, απευθυνόμενη στην επιτροπή του Ευρωπαϊκού στατιστικού συστήματος, το οποίο συγκεντρώνει αντιπροσώπους της Επιτροπής και των Στατιστικών Υπηρεσιών της κάθε χώρας της Ε.Ε. Σε αυτήν, ο Walter Radermacherυπογραμμίζει τον «επαγγελματισμό, σε υψηλό βαθμό, του διευθυντή της ΕΛΣΤΑΤ» και των υπαλλήλων της, εκφράζοντας ταυτόχρονα την ανησυχία του έναντι στην ποινικοποίησή του που προκέκυψε από την κρίση στην Ελλάδα και στην Ευρωζώνη.

Γιατί όμως προσδίδεται τέτοια προσοχή στους αριθμούς αυτούς,  του 2009; Διότι τότε ξεκίνησε η κρίση του ευρώ, μάλλον στις 21 Οκτωβρίου του 2009. Εκείνη την ημέρα, η Eurostat ετοιμάζεται να δημοσιεύσει, την επομένη, στοιχεία σχετικά με το δημοσιονομικό τομέα των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τότε, η υπηρεσία λαμβάνει, τελευταία στιγμή, αριθμούς από την Αθήνα που διαψεύδουν τα στοιχεία τα οποία είχαν σταλεί στις 2 Οκτωβρίου, 20 ημέρες νωρίτερα.

 

Τα νέα δεδομένα είναι καταστροφικά: η Ελλάδα προβλέπει πλέον ότι το δημοσιονομικό της έλλειμμα θα φτάσει στο 12,5% το 2009, ενώ τρεις εβδομάδες νωρίτερα, προέβλεπε περίπου ένα 6%. Η Eurostat δεν προλαβαίνει να ελέγξει αυτές τις πληροφορίες και, όταν τις δημοσιεύει, στις 22 Οκτωβρίου, εκφράζει επιφυλάξεις, «λόγω μεγάλης αβεβαιότητας» για τους αριθμούς τους οποίους ανακοίνωσε η νέα ελληνική κυβέρνηση, παρουσιάζοντας το νομοσχέδιο για τον προϋπολογισμό 2010, επιβεβαιώνοντας δημόσια ότι το έλλειμμα του 2008 ανερχόταν σε 7,7% αντί για 3,7% του ΑΕΠ και ότι, για το 2009 η 'τρύπα' θα αντιστοιχούσε όντως το 12,9% του ΑΕΠ.

Τι διαμεσολάβησε ανάμεσα στις 2 και 21 Οκτωβρίου; Κοινοβουλευτικές εκλογές, οι οποίες  καταλήγουν στην πτώση της συντηρητικής δεξιάς κυβέρνησης και στην άνοδο του ΠΑΣΟΚ. Ο Γιώργος Παπανδρέου γίνεται Πρωθυπουργός. Γνωρίζει ότι η Επιτροπή ξεκίνησε μία διαδικασία για υπερβολικό έλλειμμα ενάντια στην Ελλάδα. Η Ευρώπη ζητάει σοβαρή δημοσιονομική εξοικονόμηση πόρων. Δεν πρόκειται λοιπόν να αποσιωπηθούν οι ατασθαλίες της προηγούμενης κυβερνητικής πλειοψηφίας, εκτός ότου αυτή η επιχείρηση αλήθειας αποτελεί και μία πράξη πολιτικής εκδίκησης.

Πέντε χρόνια νωρίτερα, οι συντηρητικοί είχαν νικήσει τους σοσιαλιστές στις κοινοβουλευτικές εκλογές του Σεπτέμβριου 2004. Οι τελευταίοι είχαν επίσης επισημάνει τα λάθη των στοιχείων που είχε ανακοινώσει η απερχόμενη κυβέρνηση. Το δημόσιο έλλειμμα ανερχόταν στην πραγματικότητα στο 4,1% του ΑΕΠ το 2000 και όχι στο 2%, στο 3,7% το 2001 και 2002 (και όχι στο 1,4%) στο 4,6% το 2003 (και όχι στο 1,7%). 'Όσο για τις προβλέψεις του 2004, διορθώνονται επίσης, στο 5,3% αντί για 1,2% όπως είχε ανακοινωθεί. Η αλήθεια είναι ασφαλώς ότι, η Ελλάδα είχε διοργανώσει, εκείνη τη χρονιά, τους Ολυμπιακούς Αγώνες και ότι ο λογαριασμός υπήρξε στο ύψος του μεγαλείου του συμβάντος: 11 δις ευρώ!

Για να υποκρύψει αυτά τα προβλήματα, η κυβέρνηση είχε υποεκτιμήσει τις στρατιωτικές της δαπάνες, τις χρηματοοικονομικές της υποχρεώσεις και τα έσοδά της (κυρίως σε ότι αφορά το ΦΠΑ). Αντίθετα, είχε υπερεκτιμήσει τα έσοδά της φουσκώνοντας, π.χ., το περίσσευμα των Ταμείων Κοινωνικής Ασφάλειας.

Επίσης, κατά την περίοδο 2001-2007 η Αθήνα συνάπτει ύποπτες συμφωνίες με την χρηματοοικονομική τράπεζαGoldman Sachs, οι οποίες της επιτρέπουν να υποκρύψει μέρος του χρέους της. 

Η αμερικανική  τράπεζα προτείνει όντως στην Αθήνα συμφωνίες που αφορούν σε συναλλαγματικά 'swaps'.  Η Ελλάδα έχει στην κατοχή της δολάρια: είχε δανειστεί σε 'πράσινο νόμισμα' πρώτου εισέλθει στην Ευρωζώνη. Ποια σημασία: η GoldmanSachs προτείνει μία ανταλλαγή- 'swaps'- με την οποία η Ελλάδα δανείζει τα δολάριά της στην αμερικανική τράπεζα, η οποία στη σειρά της, της δάνειζε ευρώ ως αντάλλαγμα. Στο τέλος της προθεσμίας του swap, η Ελλάδα αποπλήρωνε τη Goldman Sachsμε τα δολάρια που έφταναν σε ωρίμανση. Αλλά, και εδώ είναι όλη η εξυπνάδα, η ανταλλαγή δολαρίων με ευρώ δεν πραγματοποιήθηκε στην τρέχουσα τιμή της αγοράς. Η Goldman Sachs χρησιμοποίησε μία τιμή η οποία ωφελούσε το δολάριο: εν ολίγοις, η Ελλάδα έλαβε έναντι στα δολάριά της παραπάνω ευρώ από ότι θα έπαιρνε κανονικά. Επαναλαμβάνοντας την επιχείρηση αυτή επί επτά χρόνια, με δολάρια αλλά και με yen,  5,3 δις ευρώ (2,3% του ΑΕΠ της περιόδου) δανείστηκαν τελικώς στην χώρα. Και αυτό με πλήρη νομιμότητα, εφόσον, σύμφωνα με τους κανόνες της Eurostat, (άλλαξαν από τότε!) αυτό το είδος χρηματοοικονομικών εργαλείων δεν συμπεριλαμβανόντουσαν στον υπολογισμό του χρέους ενός κράτους.

 

Οπωσδήποτε, η έλλειψη φερεγγυότητας των  ελληνικών στατιστικών στοιχείων δεν αποτελούσε νέο. Σε έκθεσή της του 2010, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διαπιστώνει ότι, ανάμεσα στο 2004 και 2009, ότι η  Eurostat, είχε εκφράσει πέντε φορές επιφυλάξεις, σχετικά με τους αριθμούς που λάμβανε από την Ελλάδα, και ότι η Επιτροπή είχε στείλει δέκα αποστολές στη χώρα, στο πλαίσιο της διαδικασίας ελέγχου για  υπερβολικό έλλειμμα. Αλλά η δημόσια ομολογία εκ μέρους της Ελληνικής κυβέρνησης, στις 5 Νοεμβρίου ανάβει το φυτίλι.

Οι οίκοι αξιολόγησης στρέφουν τότε τα βλέμματά τους στην Αθήνα και ετοιμάζονται να ανάψουν πυρ. Η Fitch χτυπάει πρώτη: στις 9 Δεκεμβρίου, υποβιβάζει την πιστοληπτική ικανότητα της Ελλάδας από το Α - στο ΒΒΒ+.

Η Goldman Sachs, από την πλευρά της, η οποία δεν διστάζει να κερδοσκοπεί, ακόμη και εις βάρος των πελατών της,επιβαρύνει ακόμη περισσότερο την κατάσταση, πιέζοντας, ακόμη περισσότερο,'το κεφάλι της χώρας κάτω από το νερό'. Σε έκθεσή της, η τράπεζα υπογραμμίζει έτσι τη σημασία της απόφασης, καθότι πρόκειται «για την πρώτη υποβίβαση χώρας της Ευρωζώνης». Αληθεύει. Από εκείνη τη στιγμή και έπειτα, όλα θα γίνουν περίπλοκα για την Ελλάδα. Τα επιτόκια ανεβαίνουν ραγδαία και οι Ευρωπαϊκές αρχές ξαναστέλνουν αποστολή στην Ελλάδα για επαναπροσδιορισμό του προϋπολογισμού της, στις αρχές του 2010. Διαπιστώνεται τότε ότι η χώρα δεν θα μπορέσει να τα βγάλει πέρα μόνη της. Το Μάρτιο, ένας συμβιβασμός υπογράφεται ανάμεσα στην Ε.Ε. και την Ελλάδα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, όπου καταγράφει η θέληση των δύο αυτών οργανισμών, να βοηθήσουν την Ελλάδα σε χρηματοοικονομικό επίπεδο.

 

Αρχές Απριλίου, οι χώρες της Ευρωζώνης συμφωνούν να της δανείσουν 20 με 30 δις ευρώ, παρά τις επιφυλάξεις της Γερμανίας. Αλλά μόνο στις 24 Απριλίου, η Ελλάδα ζητάει επίσημα τη βοήθεια του ΔΝΤ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

'Ήδη 'όμως, γίνεται αντιληπτό ότι  30 δις δεν θα αρκέσουν για τη σωτηρία της Ελλάδας, η οποία γονατίζει υπό το βάρος ενός χρέους που ξεπερνάει τα 300 δις ευρώ και που έχει αποκλειστεί από τις χρηματοοικονομικές αγορές. Η εφιαλτική μηχανή που θα επεκταθεί σταδιακά στο σύνολο της Ευρωζώνης ξεκίνησε το έργο της».