100 χρόνια από το Κίνημα στο Γουδί

Στη χώρα της ανύπαρκτης Παιδείας, στην επικράτεια της Πετρούλας και του Χριστοφοράκου δεν θα ακούσετε λέξη, δεν θα διαβάσετε ούτε αράδα στις εφημερίδες για μια από τις σημαντικότερες σελίδες της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας: το Κίνημα στο Γουδί του 1909... Της πρώτης εξέγερσης του 20ου αιώνα που δεν ήταν υποκινούμενη από καμιά ξένη, Μεγάλη Δύναμη αλλά και καμιά εσωτερική κάστα και της δεύτερης (η προηγούμενη ήταν αυτή της 3ης Σεπτεμβρίου) μετά την Ελληνική Επανάσταση.

Κανείς δεν θυμάται γιατί κανείς δεν θέλει να θυμάται, γιατί κανείς δεν μπορεί πλέον να θυμάται αφού οι φορείς της μνήμης έχουν άλλα "σημαντικότερα" να γράψουν. Π.χ. για το αν θα γίνουν ή δεν θα γίνουν εκλογές το φθινόπωρο ή αν τα κυλικεία στα πλοία προσφέρουν το τοστ προς 3 και 40 . Κόμματα και εφημερίδες έχουν εκχωρήσει την ιστορία στους τηλε-ιστορικούς... Κατάντια!

«Ανδρες με τα γερά κορμιά -εσάς λέω του Συνδέσμου λεβέντες!- νέοι με τα γελαστά χρώματα και την αστραπή στο μάτι, πού είσθε;.. Εχω τόσον καιρό (μέρες έσβησαν, έφυγαν μήνες) σας καρτερώ και μαζί μου ο Λαός, βάνω τ' αυτί μου κι ακροάζομαι τον ερχομό σας, για τον ερχομό σας ακροάζεται το έθνος, το ρυθμικό βηματισμό σας προσμένει η ονειροπλέχτρα Φυλή. Σας είδε μιαν αυγή σαν όνειρο τερπνό μέσ' στον βαρύ τον ύπνο της και πήδησε ξαφνιασμένη κι απορούσα. Εκεί στον κάμπο του Γουδί σάλεψαν ίσκιοι, στο σκοτάδι το βαθύ άστραψαν θυμοί - έτριξαν προγονικά κόκαλα. Και την αυγή, την ώρα που ο ήλιος έβγαινεν αντίκρυ, αψύς και θυμωμένος, αποφασισμένος να φτάσει στο βασίλεμά του, χαλώντας κάθ' εμπόδιο, σας είδε με το ντουφέκι στο πλευρό, ορκισμένους να κάμετε πατρίδα ή να χαθείτε!.. Σας είδε και στέναξε: Σώθηκα!... Μα από τότε δε σας βλέπει πουθενά! Τι γινήκατε;»

...έγραφε στην Εφημερίδα «ΧΡΟΝΟΣ» στις 16/10/1909,ο Ανδρέας Καρκαβίτσας! Εκατό χρόνια μετά κανείς δεν χαλαλίζει ούτε μισή επιφυλλίδα για το Κίνημα στο Γουδί που ξέσπασε σαν σήμερα, ξημερώματα 15ης Αυγούστου του 1909... Τι γίνηκε τότε; Τη νύχτα της 14ης προς 15η Αυγούστου του 1909 η Αθήνα των 80.000 κατοίκων δεν κοιμόταν. Αμαξες και οχήματα με εκατοντάδες αξιωματικούς και στρατιώτες κατευθύνονταν προς το στρατόπεδο της Φρουράς των Αθηνών στο Γουδί. Με το πρώτο φως στο πεδίο ασκήσεων του στρατοπέδου βρίσκονταν συγκεντρωμένοι 449 αξιωματικοί, 2.546 στρατιώτες και ναύτες και 67 χωροφύλακες, όλοι οπλισμένοι, διαθέτοντας επιπλέον και 22 πυροβόλα διακηρύσσοντας την αντίθεσή τους προς την κυβέρνηση Δ. Ράλλη και την υποστήριξή τους προς το πρόγραμμα του «Στρατιωτικού Συνδέσμου».

Οι αιτίες που προκάλεσαν το στρατιωτικό κίνημα, όπως τα περιέγραψε αργότερα στα απομνημονεύματά του ο αρχηγός του «Στρατιωτικού Συνδέσμου» Ν. Ζορμπάς ήταν:

«Η Βουλευτοκρατία και η συναλλαγή, η οικονομική δυσπραγία ένεκα της πλημμελούς φορολογίας, επιβαρυνούσης ιδίως τας λαϊκάς τάξεις, η κακή απονομή της δικαιοσύνης και η έλλειψις δημοσίας ασφαλείας, ο ατυχής πόλεμος του 1897, το Κρητικόν ζήτημα και το απαράσκευον του κράτους προς οιανδήποτε πολεμικήν δράσιν».

Το Κίνημα στο Γουδί παρά το οτι έγινε από στρατιωτικούς, ήταν ένα αστικό κίνημα. Το πρώτο και ίσως το μοναδικό αστικό κίνημα στην ελληνική ιστορία.

Ο Γιάννης Κορδάτος χαρακτηρίζει τους αξιωματικούς του «Στρατιωτικού Συνδέσμου» ως «εμπροσθοφυλακή της αστικής τάξης που από τις ιδιομορφίες της εθνικής οικονομίας μας δεν είχε ακόμα ανδρωθεί ώστε μόνη της να βγάλει από τη μέση τον παλαιοκομματισμό και να χαράξει νέα κοινωνική πολιτική». Ο Γ. Βεντήρης μιλάει για αστική επανάσταση και δε διστάζει να ισχυριστεί πως μετά το Γουδί προέκυψε το αστικό - εθνικό κράτος, με ηγέτη τον Ελ. Βενιζέλο. Ο Θ. Πάγκαλος μιλάει για δυσφορία και αγανάκτηση που ήταν «έκδηλος και σφοδρά εις όλας τας κοινωνικάς τάξεις» ώστε «και οι πλέον αδιάφοροι και απαθείς δεν ήτο δυνατόν να μην εξεγερθούν». Ο στρατηγός Στ. Σαράφης σημειώνει ότι «η επανάσταση αυτή επιβλήθηκε γιατί είχε λαϊκό υπόβαθρο», ενώ ο Σπ. Μελάς κάνει λόγο για ακράτητη λαϊκή αγανάκτηση.

Και πραγματικά, ένα μήνα μετά, στις 14 Σεπτέμβρη 1909 ο λαός της Αθήνας και του Πειραιά με συλλαλητήριο εξέφρασαν την υποστήριξή τους στο κίνημα, διατυπώνοντας αληθινά ριζοσπαστικές διεκδικήσεις για την εποχή, όπως: Επιβολή φόρου στο εισόδημα, προστασία της παραγωγής, μεταβολή των υπαλλήλων σε υπηρέτες του λαού, βελτίωση της θέσης των εργατών, καταδίκη της τοκογλυφίας.

Οι στρατιωτικοί δεν τολμούν να προχωρήσουν τόσο όσο ο λαός απαιτούσε και οι ιστορικές συνθήκες επέτρεπαν. Συντηρητικοί φύσει και θέση αναζητούν το συμβιβασμό με την καθεστηκυία τάξη πραγμάτων, επιδιώκοντας μικρότερες αλλαγές. Παρ' όλα αυτά προκαλούν την πτώση της κυβέρνησης του Δ. Ράλλη, ενώ υποχρεώνουν τα ανάκτορα να αποδεχτούν ένα από τα βασικά του αιτήματα, που ήταν η απομάκρυνση του διαδόχου και των πριγκίπων από το στράτευμα.

Το κίνημα στο Γουδί ήταν πραγματικά ένα αστικό κίνημα με μεγάλη λαϊκή υποστήριξη, που έφερε μια αλλαγή στον εσωτερικό συσχετισμό της τότε εξουσίας, ενισχύοντας ακόμη περισσότερο την αστική τάξη έναντι των φεουδαρχών. Δεν μπορούσε να προχωρήσει περισσότερο... Δεν προχώρησε όμως και λίγο με αποκορύφωμα την είσοδο του Ελευθερίου Βενιζέλου στην ελληνική πολιτική σκηνή, ο οποίος καλείται από το «Στρατιωτικό Σύνδεσμο», στα τέλη του 1909, να έρθει, στην τότε Ελλάδα, από την Κρήτη που δεν είχε ακόμη ενσωματωθεί στην ελληνική επικράτεια.

«Η άφιξή του --γράφει ο Ν. Σβορώνος-- ανοίγει νέα περίοδο στην ελληνική Ιστορία».

Αυτό ήταν το Κίνημα στο Γουδί που κανείς δεν θέλει να θυμάται μόλις 100 χρόνια μετά!!!

Ισως γι αυτό να μην φταίει μόνο η αγραμματοσύνη μας. Ισως να μην φταίει το οτι τέτοια θέματα δεν "πουλάνε".

Ισως αυτή η μνήμη να μην συμφέρει κανέναν γιατί το Κίνημα στο Γουδί θυμίζει πως τότε όπως και τώρα η ελληνική κοινωνία και οι κορυφαίοι παράγοντες της εξουσίας ήσαν βουτηγμένοι σε μια επικίνδυνη κρίση αξιοπιστίας υπηρετώντας συμφέροντα και συγκαλύπτοντας σκάνδαλα, οδηγώντας την Ελλάδα σε μεγαλοϊδεατισμούς και μεγάλες τραγωδίες...

Τραγωδίες που τελικά δεν αποφύγαμε...

Η ΜΝΗΜΗ ΕΙΝΑΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ!

Για διάβασμα:

>>Γ. Ασπρέα: «Πολιτική Ιστορία της Νεωτέρας Ελλάδος», εκδόσεις Χρήσιμα Βιβλία

>>Νικολάου Ζορμπά: «Απομνημονεύματα», στο «Τα φοβερά ντοκουμέντα: Γουδί το κίνημα του 1909», εκδόσεις Φυτράκη

>>Αντιστράτηγου Θ. Πάγκαλου: «Τα απομνημονεύματά μου 1897- 1947», εκδόσεις ΑΕΤΟΣ Α.Ε., Αθήναι 1950

>>Γ. Δερτιλή: «Κοινωνικός Μετασχηματισμός και Στρατιωτική Επέμβαση 1880- 1909», εκδόσεις Εξάντας

>>Τ. Βουρνά: «Ιστορία της νεότερης Ελλάδας 1821- 1909», εκδόσεις Τολίδη

>>«Ιστορία του Ελληνικού Εθνους», Εκδοτική Αθηνών

>> Γ. Κορδάτου: «Μεγάλη Ιστορία της Ελλάδας», εκδόσεις 20ός αιώνας

>>Α. Ε. Βακαλόπουλου: «Νέα Ελληνική Ιστορία 1204- 1985», εκδόσεις ΒΑΝΙΑΣ

>>Γ. Βεντήρη: «Η Ελλάς του 1910-1920», εκδόσεις ΙΚΑΡΟΣ

>>Στ. Σαράφη: «Ιστορικές Αναμνήσεις», εκδόσεις Επικαιρότητα

>>Π. Καρολίδη: «Ιστορία του ελληνικού έθνους», συμπλήρωμα στην ιστορία του Κ. Παπαρηγόπουλου, εκδόσεις Κάκτος

>>Ν. Σβορώνος: «Επισκόπηση της Νεοελληνικής Ιστορίας», εκδόσεις Θεμέλιο