Κυριακή στο Χωριό Μελιγαλάς - Ασκήσεις Μνήμης
«Πρέπει να υπάρχει μια υγιής σχέση ανάμεσα στα δύο, αν και συχνά η λήθη είναι το άλλοθι των ενόχων. Το σημαντικότερο στην έννοια της λήθης είναι όμως η συγχώρηση. Θυμόμαστε και συγχωρούμε - εάν και εφόσον οι θύτες δεν απωθούν τις ευθύνες τους».
Οι μνήμες θα μας στοιχειώνουν όσο δεν αντιμετωπίζουμε την ιστορία. Γιατί είναι σαν το νερό η μνήμη. Δεν γνωρίζει εμπόδια. Κι όπου δεν τρέχει ελεύθερη διαβρώνει. Πετάγεται χρόνια μετά, δεκαετίες και πλημμυρίζει τα πάντα.
Το περασμένο Σαββατοκυρίακο είδα δύο αριστουργήματα. Το "Mon Colonel " του Κώστα Γαβρά (2006) και το "Atonement" (η Εξιλέωση) του Τζο Ράιτ (2007). Και τα δύο έχουν να κάνουν με τη μνήμη του πολέμου. Το πρώτο με τη μνήμη από τον πόλεμο στην Αλγερία και το δεύτερο με τη μνήμη στο Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Τη μνήμη που επιστρέφει και εκδικείται. Τη μνήμη που αποζητά την εξιλέωση και τη συγχώρεση. Μνήμες προσωπικές και συλλογικές. Μνήμες θολές. Μνήμες για αδικοχαμένους. Μνήμες για εκείνους που σιώπησαν όταν έπρεπε να μιλήσουν. Μνήμες για εκείνους που μίλησαν ενώ έπρεπε να κλείσουν πόρτες και παράθυρα. Μνήμες για θύματα και θύτες. Μνήμες ανεξίτηλες.
Πως ένας πατριώτης γίνεται δωσίλογος;
Πως ένας νέος άνθρωπος γίνεται βασανιστής;
Πως να συγχωρέσεις εκείνον που σε πρόδωσε;
Πως να εξιλεωθείς όταν έχεις προδώσει;
Πως να ξεπληρώσεις το θάνατο του παιδιού σου;
Πόσα χρόνια πρέπει να περάσουν για να ξεχάσεις;
>>>
>Κυριακή στο Χωριό με τον Κισά Μπατζάκ
>Που είναι οι εθελοντές της σφαγής στη Σρεμπέρνιτσα;
>Να μην ξεχάσουμε!!!
>"Περίμενε κανείς να έχει συνείδηση..."
>Η "Δίκη των Δωσιλόγων Δημοσιογράφων"
>ΝΤΡΟΠΗ!!!
>
Καρφώθηκαν στο μυαλό μου τα λόγια του Φλάισερ:
«Κοιτάξτε, τα πράματα υπήρξαν πολύ χειρότερα. Οταν δίδαξα για πρώτη φορά ως επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών το 1979, με ρώτησαν ποια είναι η ειδικότητά μου. Είπα: "Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία". Ρώτησαν: "Δηλαδή ως τους Βαλκανικούς Πολέμους;". Και εγώ ανταπάντησα: "Και βάλε και βάλε". "Μα αυτό" απορούσαν "είναι πολιτική!". Και πράγματι: σήμερα ακόμα η "σύγχρονη" Ιστορία αντιμετωπίζεται ως πολιτική. Και αυτό δεν αφορά μόνο τα εγχειρίδια. Αφορά τα πάντα. Κομματικά ιδρύματα οργανώνουν συνέδρια και "κάνουν Ιστορία". Από δεκαετίες καταλήγουν κρατικά αρχεία σε κομματικά χέρια ή χάνονται. Το υπουργείο Εσωτερικών λέγεται ότι "έχασε σε μετακόμιση" δύο φορτηγά εγγράφων. Και στο αρχείο του υπουργείου Εξωτερικών δύσκολα ερευνάς την κληρονομιά του Πολέμου: Προσιτά είναι, παρά την τριακονταετία που έχει καθιερωθεί με νόμο, μόνο έγγραφα ως και το 1952! Κάποιες ενότητες έχουν μάλιστα εντελώς εξαιρεθεί. Τρισχειρότερα το αρχείο του Εθνικού Γραφείου Εγκλημάτων Πολέμου που πολτοποιήθηκε ολοσχερώς το 1975 με υπουργική απόφαση: τόνοι εγγράφων πουλήθηκαν ως χαρτόμαζα!».
>>>
Τα αρχεία πουλήθηκαν ως χαρτομάζα!!!
>>>
Ετσι νόμιζαν πως θα εξαφανίσουν τη μνήμη. Νόμιζαν. Νομίζουν.
Τα αρχεία ΥΠΑΡΧΟΥΝ. Σε σκοτεινά υπόγεια, σε σκονισμένα ράφια, σε χάρτινα κουτιά, σε υγρά πατάρια, όμως υπάρχουν.
>>>
Βιβλία:
Εργαλεία μνήμης τα βιβλία του "Επίκεντρου" -έχω γράφει για το "Ελληνες εναντίον Ελλήνων" του Στρ. Δορδανά- που έχουν να κάνουν με τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, την Κατοχή και τον Εμφύλιο.Εδώ και λίγες ημέρες έχω ξεκινήσει το "Ενα μακρύ ταξίδι" του Milan Ristovic με θέμα τα παιδιά του "παιδομαζώματος" στη Γιουγκοσλαβία .
Ενα από τα δραματικότερα και περισσότερο αμφιλεγόμενα επεισόδια του ελληνικού εμφυλίου πολέμου, η μεταφορά των παιδιών από τις εμπόλεμες ζώνες της Ελλάδας στις γειτονικές βαλκανικές χώρες και ιδιαίτερα στη Γιουγκοσλαβία, είναι το αντικείμενο αυτού του βιβλίου.
Το πιο ευάλωτο μέρος του ελληνικού πληθυσμού, τα παιδιά, βρέθηκαν στο κέντρο ενός μακροχρόνιου ιδεολογικού, πολιτικού και προπαγανδιστικού αγώνα μεγάλων διαστάσεων και έγιναν θύματα αυτής της περίπλοκης σύγκρουσης και παρέμειναν θύματα για πολύ καιρό, μετά τον τερματισμό των στρατιωτικών επιχειρήσεων στη χώρα. Αυτό είχε αποφασιστική επίδραση στη ζωή τους, μαζί με πολλές τραυματικές εμπειρίες που άφησαν μόνιμα σημάδια λόγω του χωρισμού, της απώλειας της συναισθηματικής προστασίας απ’ τις οικογένειές τους και της ανατροφής τους σε μη φυσιολογικές συνθήκες.
Το βιβλίο απαντά στα πολύπλοκα ερωτήματα για τις αιτίες, τις μεθόδους, την οργάνωση, το ανθρωπιστικό, πολιτικό και ιδεολογικό υπόβαθρο αυτού του μοναδικού φαινομένου της μεγάλης μετανάστευσης των παιδιών της Ελλάδας η ιστορία του οποίου περιλαμβάνει πολλά και βαθιά ίχνη πολιτικών και ιδεολογικών συγκρούσεων, που μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, σημάδεψαν όχι μόνο την ελληνική και βαλκανική ιστορία, αλλά και την ιστορία του διαιρεμένου κόσμου επίσης.
Με ψύχραιμη και αντικειμενική ματιά, ο συγγραφέας, παρακολουθεί διεξοδικά τη διαδρομή που ακολούθησαν αυτά τα παιδιά από την Ελλάδα έως στις πόλεις των βαλκανικών κρατών που τα υποδέχθηκαν.
Πέρα από την ανθρωπιστική διάσταση του ζητήματος αναδεικνύεται και η πολιτική του διάσταση, καθώς παρουσιάζεται ο ρόλος των κρατών υποδοχής, όχι μόνο κατά την περίοδο της μετανάστευσης αλλά και στο θέμα του επαναπατρισμού των παιδιών.
Πρόκειται για μια μελέτη που είναι αποτέλεσμα έρευνας τεράστιου αρχειακού υλικού, η οποία δίνει μια αντικειμενική και ζωηρή εικόνα της ταραγμένης εκείνης εποχής, προσπαθώντας να χυθεί λίγο φως σε ένα φαινόμενο που σημαδεύτηκε από αμφιθυμία, καχυποψία, αμφιβολία και πίκρα.
Ο Milan Ristovic είναι καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Βελιγραδίου.
Σήμερα μου ήλθε με το ταχυδρομείο το "Μνήμες και Λήθη του Εμφύλιου Πολέμου":
Ένα από τα πιο τραυματικά γεγονότα της ελληνικής ιστορίας, ο ελληνικός εμφύλιος πόλεμος, είναι το αντικείμενο αυτού του βιβλίου.
Όπως σημειώνουν στην εξαιρετικά χρήσιμη εισαγωγή τους οι επιμελητές του βιβλίου …μια πρώτη μορφή των κειμένων της συλλογής παρουσιάστηκε για πρώτη φορά σε συνέδριο στην Κορησσό το 2006. Οι έντονες αντιδράσεις που προκάλεσε το συνέδριο σε μέρος της τοπικής κοινωνίας -και που παρά λίγο να οδηγήσουν στη ματαίωση του- έδειξαν ότι η μνήμη του εμφυλίου πληγώνει ακόμα. Από την άλλη πλευρά το γεγονός ότι πολλοί από τους πιο σθεναρούς επικριτές μας όχι μόνο παρακολούθησαν το συνέδριο, αλλά πήραν και μέρος στη συζήτηση έδειξε ότι η ανοιχτή αντιμετώπιση και των πιο επώδυνων σημείων του εμφυλίου δεν είναι μόνο εφικτή, αλλά και αναγκαία ...
Στα κείμενα του βιβλίου, τα οποία χωρίζονται σε έξι διαφορετικές ενότητες, οι συγγραφείς τους προσεγγίζουν το «καυτό» ζήτημα του εμφυλίου με κοινές θεωρητικές και μεθοδολογικές αφετηρίες.
Η πρώτη ενότητα, παρουσιάζει έρευνα για τη φυσιολογία της μνήμης ενώ η δεύτερη, παρουσιάζει τα μεθοδολογικά προβλήματα που θέτουν η ταυτόχρονη μελέτη της μνήμης από την ιστορία και την ανθρωπολογία και η «διττή» φύση των γραπτών και των προφορικών πηγών. Η τρίτη ενότητα εισάγει τον αναγνώστη στη μελέτη του φαινομένου των «μνημονικών τόπων» και η τέταρτη πραγματεύεται τον κομματικό λόγο για τη δεκαετία του 1940. Η πέμπτη, περιλαμβάνει κείμενα που πραγματεύονται μια καίρια μορφή της θεσμικής μνήμης αυτή που συναντούμε στα σχολικά εγχειρίδια και η τελευταία ενότητα συζητά εμφυλιακές μνήμες από τη σκοπιά της λογοτεχνίας και του κινηματογράφου.
Πρόκειται για την πρώτη συλλογική έκδοση σχετικά με τη μνήμη του εμφυλίου πολέμου, η οποία, φιλοδοξεί να τροφοδοτήσει τους νέους ερευνητές με βιβλιογραφικές αναφορές, να εμπλουτίσει τη συζήτηση για την κοινωνική μνήμη και την ιστορία του εμφυλίου με νέα εμπειρικά ή/και πραγματολογικά δεδομένα και να προσφέρει στο αναγνωστικό κοινό μια πλούσια πηγή αναζήτησης και προβληματισμού σχετικά με τον ελληνικό εμφύλιο πόλεμο.
Βασικά ο Φλαισερ έχει γράψει πολλά πάνω σε αυτό το ζήτημα.
ΑπάντησηΔιαγραφήΤα ερωτήματα σου έχουν μια απλή απάντηση, αρκεί να θελήσουμε να προχωρήσουμε μπροστά - μια θέληση η οποία δεν υπάρχει.