Καρδινάλιος Ρισελιέ 1585-1642

Ο Αρμάν-Ζαν ντυ Πλεσί, δούκας του Ρισελιέ, καταγόταν από οικογένεια μικροευγενών της επαρχίας του Πουατού. Ο πατέρας του, Φρανσουά ντυ Πλεσί, ήταν αρχιδικαστής επί Ερρίκου Γ' αλλά, όταν πέθανε το 1590, άφησε τη χήρα του Συζάν ντε λα Πορτ και τα πέντε ορφανά του - τρεις γιους και δύο θυγατέρες - σε δεινή οικονομική κατάσταση.

Ο Ρισελιέ χειροτονήθηκε επίσκοπος της Λυσόν σε ηλικία 22 ετών και αμέσως έδωσε δείγματα της στιβαρής πυγμής του στην επισκοπή του. Υπέρμετρα φιλόδοξος αλλά ταυτόχρονα προικισμένος με ατσάλινη θέληση και ακούραστη εργατικότητα, ο Ρισελιέ παρά την εύθραυστη υγεία του κατόρθωσε μέσα σε λίγα χρόνια να ξεφύγει από τον ασφυκτικό κλοιό της επαρχίας.

Το 1614 παρουσιάστηκε η μεγάλη ευκαιρία για τον νεαρό επίσκοπο της Λυσόν. Εκπροσωπώντας τον κλήρο του Πουατού στη συνέλευση των Τριών Τάξεων, ο Ρισελιέ ανέλαβε τη δύσκολη αποστολή να κατευνάσει τα οξυμμένα πνεύματα. Ευφυής, εύστροφος και καλός ρήτορας, ο Ρισελιέ εντυπωσίασε όχι μόνο τα μέλη της συνέλευσης αλλά και την ίδια τη βασιλομήτορα. Ετσι, λίγους μήνες αργότερα, η Μαρία των Μεδίκων έχρισε τον Ρισελιέ προσωπικό πνευματικό της βασίλισσας Αννας της Αυστριακής, συζύγου του Λουδοβίκου ΙΓ'.

Δύο χρόνια αργότερα, ο Λουδοβίκος ΙΓ', με ανάμεικτα αισθήματα προς τον Ρισελιέ, τον ανακάλεσε στην Αυλή σε μια προσπάθεια συμφιλίωσης με τη μητέρα του. Ο Ρισελιέ άρχισε σιγά σιγά να γίνεται παντοδύναμος. Το 1622 ο βασιλιάς τον πρότεινε για καρδινάλιο και το 1624, με τον διορισμό του ως γραμματέα του Ναυτικού και του Εμπορίου, καθώς και προέδρου του Ανακτοβουλίου, ο Ρισελιέ έγινε ουσιαστικά ο κυβερνήτης της Γαλλίας. Για χάρη του μάλιστα, το 1628, θεσπίστηκε για πρώτη φορά το αξίωμα του πρωθυπουργού.

Στα 14 χρόνια της πρωθυπουργίας του ο Ρισελιέ πέτυχε και τους τρεις αυτούς στόχους του, υποχρεώνοντας όμως τον γαλλικό λαό να πληρώσει βαρύ τίμημα. Τους Ουγενότους τους συνέτριψε το 1628 εκστρατεύοντας αυτοπροσώπως εναντίον της πόλης Λα Ροσέλ όπου, με τη βοήθεια του βασιλιά της Αγγλίας Καρόλου A', είχαν οχυρωθεί οι επαναστατημένοι Ουγενότοι. Υστερα, αφού κατέστειλε και διάφορες άλλες μικρότερες εξεγέρσεις τους, ο Ρισελιέ, χωρίς να θίξει τα θρησκευτικά τους δικαιώματα τα οποία τους είχε παραχωρήσει ο Ερρίκος Δ' το 1598 με το Διάταγμα της Νάντης, πρότεινε στον Λουδοβίκο και τον έπεισε να υπογράψει άλλο διάταγμα (28 Ιουνίου 1629) το οποίο στερούσε από τους καλβινιστές της επικράτειάς του τα πολιτικά και τα στρατιωτικά τους δικαιώματα.

Αφού αφόπλισε τους Ουγενότους, ο Ρισελιέ στράφηκε προς τους μεγαλοευγενείς και εξουδετέρωσε όλους εκείνους που θα μπορούσαν να αμφισβητήσουν την απόλυτη βασιλική εξουσία. Το 1632, λόγου χάρη, καρατομήθηκε ο Ερρίκος B´ του Μονμορανσί, ο οποίος είχε τολμήσει να εξεγερθεί κατά του θρόνου. Εξουδετερώνοντας τους ισχυρούς ευγενείς και επανδρώνοντας τον μηχανισμό της διοίκησης με ανθρώπους του, ο Ρισελιέ κατόρθωσε να διασφαλίσει την εσωτερική συνοχή της χώρας και να σταθεροποιήσει την απόλυτη εξουσία του βασιλιά.

H φορολογία έγινε δυσβάστακτη και η εξαθλίωση της υπαίθρου οδήγησε στην εξέγερση των Ξυπόλυτων η οποία πατάχθηκε με αφάνταστη αγριότητα. Από την άλλη, ο φτωχός μικροευγενής του Πουατού έγινε βαθύπλουτος, και ως λάτρης των γραμμάτων και των τεχνών ίδρυσε τη Γαλλική Ακαδημία, επεξέτεινε το κτιριακό συγκρότημα του Πανεπιστημίου της Σορβόννης και συνέγραψε διάφορα έργα, θεολογικά και άλλα.

Στιγμιότυπο από την τελευταία επίσκεψη του βασιλιά Λουδοβίκου του ΙΓ' και του Καρδινάλιου Ριεσελιέ στη Διεθνή Εκθεση Θεσσαλονίκης