Λένιν: "Ολα θα γίνουν!"

238 χρόνια μετά το θάνατο του Ρουσσώ και 261 του Μοντεσκιέ, ο καθένας μας μπορεί να λέει ο,τι θέλει και να το αποδίδει σε όποιον θέλει.

Αν βέβαια δεν συμβεί κάποια "στραβή", μία τυχαία αναλαμπή μνήμης κάποιου που θα αναφωνήσει "μα, τι είναι αυτά που λες;", τότε κανείς, μα κανείς δεν μπορεί να τον ελέγξει.

Ας μιλήσουμε ειλικρινά, πόσοι θυμούνται -και λέω θυμούνται, διότι όλοι το έχουν διδαχθεί στο σχολείο- οτι ήταν ο Μοντεσκιέ εκείνος ο οποίος έθεσε τα θεμέλια του Κράτους Δικαίου με τη διάκριση των εξουσιών; Μόνο όσοι έχουν σπουδάσει Πολιτικές και Κοινωνικές επιστήμες! Και όχι όλοι. Οσοι ήταν επιμελείς...

Αντίθετα, θα βρούμε πάρα πολλούς να θυμούνται την φράση «Ο ελληνικός λαός είναι δυσκολοκυβέρνητος και γι΄ αυτό πρέπει να τον πλήξουμε βαθιά στις πολιτισμικές του ρίζες. Τότε ίσως συνετισθεί. Εννοώ δηλαδή να πλήξουμε τη γλώσσα,τη θρησκεία,τα πνευματικά και ιστορικά του αποθέματα, ώστε να εξουδετερώσουμε κάθε δυνατότητά του να αναπτυχθεί, να διακριθεί,να επικρατήσει», την οποία ΔΕΝ είπε ΠΟΤΕ ο Χένρυ Άλφρεντ Κίσινγκερ.

Οι πλαστές πληροφορίες (hoaxes) έχουν κερδίσει κατά κράτος την πραγματική γνώση. Οπως και οι ανακρίβειες. Και είναι, εν τέλει, αυτές που διαμορφώνουν το επικοινωνιακό μας περιβάλλον αλλά και την αντίληψή μας για τον κόσμο. Μία αντίληψη της οποίας δεν έχει προηγηθεί κανένας απολύτως έλεγχος πέραν του "το διάβασα εκεί", "το άκουσα αλλού", "το είπε αυτός".

Κι αυτό δεν συμβαίνει μόνο για φράσεις ή ιδέες αλλά για το οτιδήποτε, για ιστορικά γεγονότα, μύθους, ειδήσεις, στατιστικές, έρευνες. Ο δημόσιος χώρος και λόγος έχει πλέον καταληφθεί από ανακριβείς πληροφορίες, νοητικές κατασκευές, αβλεψίες, ανακολουθίες, παραφθορές, νοθεύσεις, αναχρονισμοί, παραποιήσεις, αλλοιώσεις, τερατολογίες.

Το φαινόμενο δεν είναι πρωτόγνωρο, πάντα υπήρχε ως έναν βαθμό, ο "εκδημοκρατισμός", όμως, της επικοινωνίας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης το επιτείνει και ταυτόχρονα το αναδεικνύει. Το "στρίμωγμα" της έκφρασης σε 140 χαρακτήρες στα SMS και το Twitter (άντε λίγο περισσότερες λέξεις σε κάποια άλλα μέσα), η ευκολία δημοσίευσης, η ταχύτητα της εξάπλωσης και η βιαστική -με μια ματιά- ανάγνωση το γιγαντώνει. Η αναγκαστική αποσπασματικότητα -ακόμη κι αν δεν υπάρχει πρόθεση διαστρέβλωσης- αφήνει τεράστια περιθώρια παρερμηνείας. Η ταχύτητα, αντιθέτως, δεν αφήνει κανένα περιθώρια ελέγχου (ή αυτοελέγχου).

Σαν να μην έφταναν αυτά έχουμε και την ...πιστοποίηση της αλλοιωμένης πραγματικότητας ή των ψευδο-γεγονότων με "likes", "favorites", "re-tweets" και κάθε είδους αναδημοσιεύσεις και κοινοποιήσεις  με ή άνευ επιβεβαιωτικού σχολιασμού. "Τσιμπάει" ένας και μετά γίνεται το δόλωμα για να τσιμπήσουν άλλοι δέκα, άλλοι εκατό, άλλοι χίλιοι. Η εξάπλωση συνοδεύεται βέβαια κι από το σαββοπουλικό σύνδρομο του "Θηρίου" που "στις σοφίες με γιουχάρει, στις βλακείες σιγοντάρει"...  

Κι όμως, ποτέ άλλοτε ο έλεγχος -άρα και η κριτική σκέψη- δεν (θα μπορούσε να) ήταν τόσο εύκολος όσο στις μέρες μας, χάρη -κι αυτό είναι το παράδοξο- και πάλι στο διαδίκτυο. Ελάχιστοι όμως ξέρουν ή θέλουν να τον κάνουν για να τσεκάρουν αν ισχύει αυτό που διάβασαν, άκουσαν, είδαν. Γιατί; Διότι ο έλεγχος απαιτεί συγκρότηση τόσο από την πλευρά του ενδιαφερόμενου όσο κι από την ίδια την δομή των πληροφοριών. Και η συγκρότηση απαιτεί, πάνω από όλα, εκπαίδευση! Παιδεία!

Παίζοντας, κάποιες φορές, στα κοινωνικά δίκτυα γράφω "τσιτάτα" που μηχανεύομαι στη στιγμή και ανάλογα με τη διάθεση και τα αποδίδω στον Μακιαβέλι, στον Σουν Τζου ή στον ...Πάολο Κοέλιο προσέχοντας να μοιάζει το ύφος και το στυλ αλλά σε καμιά περίπτωση το περιεχόμενο. Ε, ούτε ένας, ποτέ δεν έχει σχολιάσει λέγοντάς μου "τι παπαριές είναι αυτές που γράφεις; Ουδέποτε είπε αυτό το πράγμα ο τάδε!". Ποτέ! Και να τα "like" και να τα "re-tweet" από κάτω... Οπου εκεί πια λες, ούτε να να προβοκάρω δεν μπορώ πια καθώς όλα καταπίνονται αμάσητα και αφοδεύονται αχώνευτα!

Κάτι ανάλογο γινόταν κάποτε στους κόλπους της Αριστεράς όπου κάθε καθοδηγητής που σεβόταν τον εαυτό του αισθανόταν υποχρεωμένος να "τσιτάρει" του κλασσικούς του μαρξισμού. "Και ο Κάρολος είπε αυτό", "Και ο Ενγκελς είχε πει εκείνο". Οπότε κάποτε σε ένα αχτίφ που το είχαν πάρει τα χαράματα και δεν τέλειωνε η κουβέντα για το αν, πότε και πως θα γίνει η επανάσταση, ένας παλιός κομμουνιστής που πλέον ονειρευόταν μόνο το κρεβάτι του, σηκώθηκε και είπε σοβαρά-σοβαρά: "Λοιπόν, σύντροφοι να τελειώνουμε για απόψε την κουβέντα και μην ανησυχείτε διότι όπως είχε πει και ο Λένιν: 'Ολα θα γίνουν!'".