Γιατί τεύχος e-mail; (minima 003)

«Το Internet δεν θα μας κάνει εξυπνότερους, αλλά θα μας δώσει δυνατότητες επιλογής. Δε θα κάνει την κοινωνία μας δικαιότερη, αλλά θα μας δώσει τη δυνατότητα να αναπτύξουμε συστήματα όπου θα επικρατεί περισσότερη δικαιοσύνη.

Τιμ Μπέρνερς-Λι

Γιατί ένα τεύχος “email”;

Το να γράφεις για το email που γίνεται 33 χρόνων είναι ρετρό!

Δεν είναι, να πεις, ούτε “30 χρόνια email” ούτε 40 ούτε 50.

Ο λόγος που αφιερώνουμε αυτό, το 3^ο τεύχος μας στο email είναι γιατί το email και το @ αποτελούν πλέον τα σύμβολα αυτής της γενιάς που εξ απαλών ονύχων βίωσε τη λογική του Internet και της ψηφιακής τεχνολογίας και η οποία σήμερα αρχίζει να αποτελεί τον κορμό και το αύριο της κοινωνίας. Είναι η γενιά που δε θυμάται ούτε το Πολυτεχνείο ούτε την ασπρόμαυρη μονο-κρατική τηλεόραση ούτε τη Σοβιετική Ενωση και την “περεστρόικα”, πιθανώς ούτε τον Κωνσταντίνο Καραμανλή και τον Ανδρέα Παπανδρέου. Στους δικούς της συμβολισμούς και στις δικές της τοιχογραφίες δεν υπάρχουν “σφυροδρέπανα”, “ήλιοι” (δεν είναι ήλιος αυτό το πράγμα που ζωγράφισε ο Γιώργος Παπανδρέου ως νέο σύμβολο του ΠΑΣΟΚ τώρα, μην κοροϊδευόμαστε. Σαν θήκη για χαρτοπετσέτες είναι) ούτε “πυρσοί” και “στέμματα”. Ο,τι ξέρει για όλα αυτά είναι διηγήσεις από δεύτερο χέρι καθώς οι φυσικοί (μαμά, μπαμπάς) και οι “πνευματικοί” της γονείς (Μικρούτσικος, Μενεγάκη, Ευαγγελάτος) αποφεύγουν να θίξουν αυτά τα θέματα.

Οι άνθρωποι αυτής της γενιάς, οι οποίοι συναποτελούν το 30% των ενεργών χρηστών του Internet, είναι επί της ουσίας και οι πρώτοι μετα-τηλεοπτικοί πολίτες. Αυτοί που μένουν παγερά αδιάφοροι για τις ιδεοληψίες ιδιωτικών καναλιών και το άγος της προπαγάνδας κι ας μεγάλωσαν με “κουβερνάντα” την τηλεόραση – ίσως μάλιστα ακριβώς γι’ αυτό. Η ρητορική της διαπλοκής και των διαπλεκομένων δεν είναι με κανέναν τρόπο το δικό τους εργαλείο για να ερμηνεύουν την κοινωνία και τα φαινόμενά της.

Ας μη μας ξεγελάει το ότι η τηλεόραση είναι “στις δόξες” της. Αυτό συμβαίνει γιατί η σημερινή κυρίαρχη και ταυτόχρονα παθητική γενιά των ηλικιών 40 με 60 την τρέφει και τρέφεται από αυτήν. Η τελευταία γενιά της μαζικής κουλτούρας, της μαζικής κοινωνίας και της μαζικής επικοινωνίας που ακούμπησε όλες μα όλες τις προσδοκίες και τις φοβίες της στο “χαζοκούτι”, ανάγοντάς το σε βωμό και εστία του μικροαστικού διαμερίσματός της. Το χαμηλό κοινωνικό ήθος της έχει άμεση σχέση με το μαζικό και συγκεντρωτικό χαρακτήρα του μέσου, ενός πομπού που εκπέμπει σε πολλούς δέκτες και δε δέχεται ούτε απάντηση ούτε αμφισβήτηση πέραν του να τον κλείσεις –αν έχεις τον ηρωισμό να το κάνεις πριν αποκοιμηθείς με το τηλεκοντρόλ στο χέρι. Είναι το κοινωνικό ήθος του παθητικού θεατή που καταναλώνει το τηλεοπτικό προϊόν και που συχνά του επιτρέπει να γίνει ο ίδιος τηλεοπτικό προϊόν κρεμασμένο στα τσιγκέλια των ριάλιτι.

Αντίθετα, η νέα γενιά δομεί, χάρη στο Internet, μια ηθική που έρχεται σε αντιπαράθεση –αύριο σε σύγκρουση- με τη μαζική επικοινωνία και κυρίως με την τηλεόραση. Το email και το web αποδομούν το μαζικό μέσο, τα άτομα αποκτούν ξανά τον έλεγχο του μηνύματος, το εξατομικεύουν, το προσαρμόζουν στις ανάγκες τους. Αρχίζουν ξανά να συνομιλούν. Παύουν να είναι θεατές και γίνονται χρήστες. Η γενιά του email δεν είναι μια αποχαυνωμένη γενιά, όχι γιατί έχει καλύτερο DNA από την προηγούμενη ούτε γιατί έτρωγε καλύτερο πρωινό πριν πάει σχολείο, αλλά γιατί είναι αναγκασμένη από το μέσο-internet να ενεργοποιηθεί. Γιατί το νέο μέσο έχει και νέο ήθος. Το ήθος της παγκοσμιοποίησης, της επικοινωνίας με την άλλη πολιτιστική κουλτούρα μέσα από μια κοινή τεχνολογική κουλτούρα, χωρίς τις εμμονές και τις ιδεοληψίες του κράτους-έθνους των εθνικών, παλαιών ΜΜΕ.

Τελικά, αυτό το “παπάκι” δεν έγινε τυχαία, όπως είπε ο Τζόρτζιο Στάμπιλε, καθηγητής της Ιστορίας των Επιστημών, και όπως θα διαβάσετε σε άλλες σελίδες, το σύμβολο της νέας γενιάς και της νέας εποχής. Πάνω από όλα συμβολίζει τις θεαματικές αλλαγές που έχουν αρχίσει να συμβαίνουν στο επικοινωνιακό αλλά και στο κοινωνικό πεδίο τα τελευταία χρόνια. Και όπως συμβαίνει με όλες τις μεταβολές το σίγουρο είναι ότι δε θα υπάρχει μόνον η θετική τους πλευρά. Όμως ίσως είναι ακόμη νωρίς να ανοίξουμε αυτήν τη συζήτηση. Το email και το Internet το χρησιμοποιούν πλέον και τα κοινωνικά κινήματα και οι μυστικές υπηρεσίες, οι άνθρωποι με ειδικές ανάγκες αλλά και οι παιδεραστές, οι Ζαπατίστας και η Αλ Κάιντα, οι οικολόγοι και οι νεοναζιστές. Μια τεχνολογία χρειάζεται πολλά χρόνια μέχρι να κυριαρχήσει και να φανούν τα μόνιμα αποτελέσματά της στην κοινωνία.

Το @, είτε ως εμπορικό σύμβολο είτε ως τοπική και χρονική πρόθεση είτε ως κεντρικό σημείο της ηλεκτρονικής μας διεύθυνσης, είναι το απόλυτο σύμβολο του κόσμου μας που μάχεται. Το @ είναι ίσως το πιο ταιριαστό σύγχρονο σύμβολο για το ζωντανό κόσμο. Γι’ αυτό και αφιερώνουμε το 3^ο μας “minima” σε αυτό το σύμβολο.